Bu araştırma, Antik Yunan'ın Techne ve Episteme kavramlarına vurgu yaparak geleneksel zanaat ile çağdaş teknoloji arasındaki bağlantıyı incelemektedir. Zanaatın tarihsel gelişimini ve teorik bilgi ile pratik yeterlilik arasındaki ilişkiyi analiz eden çalışma, araç ve süreçlerdeki teknolojik yeniliklerin insan yaratıcılığında nasıl sürekli devrim yarattığını göstermektedir. Çalışma aynı zamanda seri üretimin zanaatkârlığı nasıl etkilediği ve robotik üretimin geleneksel zanaatkârlık değerleriyle entegre edilip edilemeyeceği gibi güncel konuları da tartışılmaktadır. Bu entegrasyon, hızla değişen teknik ortamda zanaatkârın işlevini sürdürmesi ve otomasyon çağında zanaatkârlığın özünün korunması gibi konuları ele almaktadır. Bu bağlamda, bu çalışma araçlar, teknikler ve yaratıcı süreçler arasındaki dinamik etkileşimi inceleyerek üretime yönelik süreç odaklı ve uyarlanabilir yaklaşımların önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, robot teknolojisinin üretim sürecine doğaçlama ve yaratıcılık unsurlarını katarak geleneksel zanaatların esnekliğini nasıl taklit edebileceğini araştırmaktadır. Zanaat ve teknoloji alanında bu yöntem, gelenek ve yeniliğin bir arada var olmasını teşvik ederek özgün, yüksek kaliteli ürünlerin üretimi için yeni paradigmalar sunmaktadır

Kumaşların kalıp olarak kullanılması, özellikle konuşlandırılabilir yapılarla birleştirildiğinde tasarımda esneklik sağlayabilir. Bu ifadeyle ilgili olarak, bu çalışmanın amacı, döküm sürecinde sabitliği önlemek için konuşlandırılabilir yapı prensiplerine uygun kumaş kalıpların potansiyellerini araştırmaktır. Kumaş ile birleştirilen konuşlandırılabilir yaklaşım, çeşitli konfigürasyonlara ve yeniden kullanılabilirliğe izin vererek çalışmaya katkıda bulunmuştur. Bu araştırmada beş aşamaya dayanan tasarım odaklı bir metodoloji uyarlanmıştır: (1) katlama şablonu seçimi, (2) katlanma şablonunun dijital ortamda üretimi, (3) konuşlandırılabilir kumaş kalıp yapımı, (4) betonun dökülmesi ve (5) karşılaştırma. Üretilen fiziksel, hesaplamalı ve dijital modellerin form davranışlarının yanı sıra malzeme ilişkisinin de incelenmesi için çeşitli model ve dijital ortamlar kullanılmıştır. Ortak bir hedefe ulaşmak için araçlar ve zanaat arasındaki iş birliğini vurgulamak amacıyla form davranışlarının yanı sıra malzeme ilişkisini incelemek için çeşitli modeller ve ortamlar kullanılmıştır. Bu nedenle, dijital ortamların kullanımı, birbirine bağlı parametrelerle beslenen dinamik kalıp gibi karmaşık bir sistemin anlaşılmasında yardımcı olmuştur. Dijital simülasyonları ve döküm ürünlerini oluşturmaya yönelik çeşitli çalışmaların karşılaştırıldığı sonuçlar, birebir aynı olmasa da benzer nitelikler sergilemiştir. Modeller arasındaki farklar hem konuşlandırılabilir iskelet hem de
kumaş için seçilen malzemelerin özellikleriyle bağdaştırılmıştır. 

Bu çalışma, çağdaş hesaplamalı teknikler kullanarak Anadolu mozaiklerinin zengin mirasını yeniden yorumlayan bir dijital sanat projesidir. Mozaik karoları dijital piksellere dönüştürerek, geleneksel zanaatkarlık ile modern dijital sanat arasında bir bağ kurmaktadır. Proje, Processing 4 ortamında bir algoritma ile daha küçük mozaik görüntülerini bir araya getirerek, seçilmiş bazı mozaikleri dijital olarak yeniden oluşturmaktadır. Algoritma ana görüntüyü/ mozaiği karelere bölüp, bu mozaiği yeniden oluşturmak için her karenin renk değerlerine göre daha küçük görüntüleri seçip bu karelere yerleştirerek çalışmaktadır. Algoritma, Daniel Shiffman'ın "Obama Mozaik" algoritmasının değiştirilmiş bir versiyonudur. Projenin hedeflerine göre uyarlanmış bu algoritma ile Türkiye, Gaziantep'ten birkaç önemli Zeugma mozaiği, başarıyla yeniden oluşturulmuştur. Bu çalışma, dijital araçların modern çağda geleneksel sanat biçimlerini nasıl koruyabileceğini ve dönüştürebileceğini gösterirken, algoritmik sanatın gelenek ile yenilik arasındaki boşluğu kapatma potansiyelini de vurgulamaktadır.  

Bu çalışma, Mars kent planlamasında yerleşim için konum seçimi konusunu tartışmaya açmak amacıyla, Mars'ta Echus Chasma bölgesinin yerleşime uygun alanlarının tanımlanmasını önerir. Mars mimarisine ilişkin literatür, mimarlık disiplininde önemli bir tartışma konusudur. Öte yandan Mars alanlarının planlanması, kentsel ölçekte mekansal organizasyonu anlamak için başka bir araştırma odağı olmalıdır. Echus Chasma Mars'ın geçmişteki su kaynağı olarak tahmin edilen bölgesidir. Mars' taki yaşanabilir alanların konumlanmasında olası su kaynaklarının konumu önemli bir girdi olması nedeniyle Echus Chasma alanı çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmada, Echus Chasma’ nın farklı alt bölgelerini tahmin etmek için Gauss karışım modeli algoritması kullanılır. Bölgelerin tahmini için kümeleme probleminde kullanılan özellikler; eğim, bakı yönü ve normalize edilmiş su indeksi olarak seçilmiştir. Sonuçlar, Echus Chasma bölgesinin verilen özelliklere göre ve kümeleme sürecinde seçilen küme sayısına göre dokuz farklı bölgeye sahip olduğunu ve 2 numaralı kümenin yerleşim için en iyi aday olduğunu göstermektedir. Bu çalışmanın kapsamında eğim, bakı ve normalize edilmiş su indeksi ile bölge tahmini olması nedeniyle, çalışmanın sonucu ancak varsayımsal olabilir. Diğer yandan çalışma metodolojisi ile literatüre ve gelecek çalışmalara katkı sağlamaktadır. 

Günümüz tasarım pratiğini radikal şekilde dönüştürmeye başlayan üretken Yapay
Zeka (YZ) modelleri, tasarım sürecinin derinlemesine değerlendirilmesi ve geliştirilmesi için kritik bir öneme sahip olan mimari eleştiri için önemli bir potansiyel sunmaktadır. Özellikle, mimari tasarım yarışmaları gibi yoğun katılımcı sayısına sahip, kapsamlı ve tutarlı mimari eleştirilerin elzem olduğu çerçevelerde mimari kritiğe ulaşmak büyük bir zorluk oluşturmaktadır. Bu noktada çalışma, Görme Dil Modelleri olarak bilinen bir yapay zeka modeli mimarisini, tasarım problemlerini sorgulayarak, üretilen mimari çözümlere yorum ve mimari eleştiri geliştirmek üzere kullanılmasını önceleyen bir çerçeve önermektedir. Mimari tasarım pratiklerinde YZ araçları daha çok üretim, görsel temsil ve optimizasyon gibi somut çıktılar elde etmek için kullanılsa da, mimari eleştiri gibi sezgisellik, sorgulama ve bağlamsallık gerektiren alanlarda henüz sınırlı bir kullanım alanına sahiptir. Araştırma kapsamında önerilen YZ modelinin mimari eleştirinin sezgisel ve yoruma dayalı, nicel veriler ile ölçülemeyen boyutlarına entegre edilerek, tutarlı ve ölçeklenebilir eleştirilerin geliştirilmesi amaçlamaktadır. Önerilen model, hem bağlam duyarlılığı hem de mimari değerlere uygunluğu sağlamak adına yazarlar, alan uzmanları, tarafından tasarlanmış bir veri seti ile eğitilmiştir. Modelin geliştirilmesi safhası, iki temel aşamadan oluşmaktadır. İlk aşama olan "v1," görsel mimari özelliklerin (örneğin, geleneksel veya çağdaş, açısal veya organik formlar gibi) ikili sınıflandırmasını inceleyerek, çalışmanın ikinci aşamasında geliştirilen model mimarisinin tanımlanan araştırma problemi karşısında uygulanabilirliğini test etmeyi amaçlamaktadır. İkinci aşama olan “v2”de ise model mimarisi, önceden tanımlanmış değerlendirme kriterlerini (bağlam, ölçek, tasarım stratejileri, programatik ilişkiler vb.) kullanarak kapsamlı ve detaylı metinsel eleştiriler üretmek üzere geliştirilmiştir. İlk aşamada elde edilen sonuçların değerlendirilmesinin ardından; ikinci versiyonda model, genişletilmiş bir görsel veri seti ve uzman değerlendirmesiyle elde edilen mimari yorumlar ile eğitilerek, modelin kapsamlı ve tutarlı eleştiriler üretme kapasitesi artırılmıştır. Bu süreçte, modelin ürettiği her eleştiri, doğruluk ve tutarlılık açısından alan uzmanları tarafından gözden geçirilmiş ve revize edilmiştir. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar, Görme Dil Modellerinin geleneksel jüri süreçlerini yapılandırılmış, ölçeklenebilir ve bağlam duyarlı eleştirilerle destekleyerek mimari tasarım pratiği ve yapay zeka arasındaki diyaloğu geliştirme potansiyeline sahip olduğunun altını çizmektedir.

Yapay zekâ, günümüzde yaşamımızın her alanına nüfuz eden bir araştırma alanına dönüşmüştür. Bilgisayarların karmaşık sorunları insanlar gibi ele alıp çözmelerini hedefleyen yapay zekâ; sayısız alanda daha önce çözülmemiş zorluklara araçlar ve yöntemler getirmektedir. Yapay zekâ uygulamaları mimarlık alanında da aktif olarak kullanılmaktadır. Mimarlıktaki akıl yürütme sürecine benzer bir sistemin yapay zekâ teknolojileri ile oluşturulabileceği birçok araştırmacı tarafından öngörülmektedir. Bu anlamda birçok araştırmacı Yapay zekâyı, mimarlık alanında ortaya çıkan "Sıradaki Büyük Şey" olarak görmektedir. Günümüzde özellikle derin öğrenme algoritmaları yardımıyla mimarlıkta görsel işleme, analiz ve üretimlerine dair uygulamalar artmıştır. Derin öğrenmenin bir türü olan, ÇÜA (Çekişmeli Üretken Ağ) görsel üretimi üzerine en iyi örnekler veren algoritmalardan biridir. Görsel tabanlı bir algoritma olan ÇÜA’nın başta görsel üretimi olmak üzere, görüntüden görüntüye, metinden görüntüye, fotoğraflardan çizime gibi birçok uygulaması bulunmaktadır. Mimarlık alanında ise, cephe, iç mekân, perspektif ve plan üretimleri gibi birçok alana yayılan bir kullanımı vardır. Mimarlık alanında ÇÜA yardımıyla yapılan çalışmalar incelendiğinde özellikle mimari plan üretiminin öne çıktığı görülmektedir. Mimari plan üretimi, özellikle erken aşamalarında alternatif plan çözümlerinin şekillenmesi ve ortaya çıkması gibi tekrarlanan işlemlerin olduğu bir süreç olması sebebiyle yapay zekânın araştırma alanına girmektedir. Bu sebeple mimari plan şeması üretimi, tasarımı ve mekân kurgusu üzerine yapılan çalışmalar, yeni bir araştırma alanı olarak karsımıza çıkmaktadır. Mimari plan üretimi konusunda yapay zekâ yardımıyla son yıllarda öncü çalışmalar yapılsa da, mimari plan üretiminin diğer görsel üretiminden farkı görselin kalitesinden daha önemli olan üretilen görselin niteliğidir. Bu nedenle de üretilen plan şemalarının niteliğinin değerlendirilmesi yeni ve güncel bir problemdir. Çalışma kapsamında ÇÜA algoritmasının mimari plana dair nitelik problemlerine ne ölçüde cevap verebileceğinin araştırılması hedeflenmiştir. Bu kapsamda öncelikle ÇÜA algoritması kullanılarak üretilen mimari plan üretim çalışmaları incelenmiştir. Kullanılan ÇÜA algoritmalar ve özellikleri kısaca değerlendirilmiştir. Mimari nitelik kavramı araştırılmıştır. Mimarı niteliğe dair incelenen literatürde niteliğin katmanlı bir kavram olduğu, nesnel ve öznel farklı gereksinimlerin göz önüne alınması gerektiği görülmüştür. Çalışma sonucunda niteliğin ve plan üretiminin çok katmanlı bir süreç ile elde edildiği sonucuna varılmıştır. Bu sebeple de çalışmada plan üretiminin doğası ile ÇÜA algoritmaları arasındaki çeşitli tutarsızlıklar vurgulamıştır. ÇÜA algoritmasının mimari plan niteliğini arttırmak konusunda potansiyelleri tartışılmış ve değerlendirilmiştir.